Vận đơn là gì? Có bao nhiêu loại vận đơn hiện nay?

Trong hoạt động logisitcs thì vận đơn là một khái niệm sử dụng thường xuyên và phải làm việc với vận đơn rất nhiều. Vậy vận đơn là gì? Có bao nhiêu loại vận đơn hiện nay?

Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rỏ hơn về những kiến thức này nhé.

Vận đơn là gì?

Vận đơn là một chứng từ được phát hành bởi đơn vị vận chuyển cho khách hàng để xác nhận thông tin hàng hóa, hành trình vận chuyển tóm tắt cũng như các thông tin liên quan khác về việc vận chuyển hàng hóa.

Vận đơn thường chứa các thông tin

Tùy thuộc vào loại hình vận chuyển, gửi hàng có những thông tin khác nhau trên vận đơn. Tuy vậy tựu chung lại sẽ có những thông tin cơ bản dưới đây

• Mã vận đơn (Mã tracking)
• Thông tin đơn vị vận chuyển
• Thông tin người/ đơn vị chuyển hàng
• Thông tin người nhận hàng
• Nơi đi (Cảng xếp hàng)
• Nơi đến (Cảng dỡ hàng)
• Thông tin hàng hóa (Tên hàng, mã hàng, số lượng, trọng lượng,...)
• Cước phí
• Các phụ phí
• Thời gian nhận hàng
• Loại hình vận tải (Nhanh/ thường/ chậm/ bảo đảm/ đường biển/ đường bay/...)
• Điều kiện thanh toán
• Chữ ký người tiếp nhận

Chức năng của vận đơn

Vận đơn được xem như là loại giấy tờ xác nhận hợp đồng giữa bên vận chuyển và khách hàng. Ở đây sẽ quy định và xác nhận rằng bên vận chuyển

Xác nhận về quyền sở hữu của người nhận hàng đối với hàng hóa được ghi trên vận đơn. Bởi vì có quyền sở hữu nên vận đơn có thể được đem cầm cố, sang nhượng lại được.

Tác dụng của vận đơn

Đây là chứng từ quan trọng trong việc kê khai, làm thủ tục hai quan khi xuất nhập khẩu hàng hóa.

Người bán sẽ sử dụng vận đơn để làm cơ sở thanh toán với khách hàng hoặc ngân hàng nếu sử dụng phương thức vận tải phù hợp. Bạn có thể xem thêm về các điều khoản vận chuyển, thanh toán tại Incoterm 2010 hoặc mới nhất là Incoterm 2020 để hiểu hơn về tác dụng này.

Người nhận hàng có thể sử dụng nó để cầm cố, mua bán hoặc chuyển nhượng lại một phần hoặc toàn bộ hàng hóa được kê khai trong vận đơn.

Có bao nhiêu loại vận đơn hiện nay?

Thực tế thì phải tùy thuộc vào phân loại mới biết được có bao nhiêu loại vận đơn. Nếu phân loại theo phương thức vận chuyển thì có 4 loại vận đơn là

• Vận đơn vận tải đường biển (Bill of landing hoặc Seaway Bill).
• Giấy gửi hàng bằng đường bộ/ Vận đơn vận tải đường bộ
• Vận đơn vận tải đường bay (Airway Bill).
• Giấy gửi hàng bằng đường sắt
• Vận đơn vận tải đa phương thức (Multimodal Bill of Lading).

Nếu phân loại theo chức năng thì có 6 loại chính. Trong mỗi loại có thể có những loại hình con khác.

• Căn cứ vào quyền sở hữu
• Căn cứ vào phê chú
• Căn cứ cách chuyên chở
• Căn cứ vào thời gian cấp vận đơn
• Vận đơn sử dụng trong vận tải đa phương thức
• Vận đơn của người giao nhận

Các loại vận đơn hiện nay

Để hiểu rỏ hơn bạn có thể xem thêm thông tin chi tiết các loại vận đơn dưới đây.

Căn cứ vào quyền sở hữu

Tùy thuộc vào quyền sở hữu của hàng hóa được ghi trên vận đơn mà có thể chia ra làm 3 loại khác nhau nữa

• Vận đơn đích danh: Tiếng anh là "Straight Bill of Lading". Đây là loại vận đơn ghi rỏ tên người nhận hàng và không được nhận hộ, nhận thay nếu không có ủy quyền hợp pháp.
• Vận đơn xuất trình: Tiếng anh là "Bearer Bill of Lading".
• Vận đơn theo lệnh: Vận đơn này thì hàng hóa sẽ được phát sau khi có lệnh phát hàng do 1 trong 3 trường hợp sau đây yêu cầu.
  • + Theo lệnh người gửi
  • + Theo lệnh người bán
  • + Theo lệnh của bên thứ 3 (thường là ngân hàng)

Căn cứ vào phê chú

Dựa vào phê chú trên vận đơn người ta chia ra làm 2 loại vận đơn khác nhau. Khi đơn vị vận chuyển nhận hàng sẽ cấp lại cho khách hàng vận đơn này.

• Vận đơn hoàn hảo: Sẽ được cấp nếu thùng container không có móp mép, hư hỏng. Kiện hàng/ container còn tốt.
• Vận đơn không hoàn hảo: Nếu kiện hàng/ thùng container bị móp méo, có dấu hiệu hư hỏng hoặc không tòa nẹn thì đơn vị vận chuyển sẽ phát hành loại vận đơn này.

Có rất nhiều hệ lụy từ vận đơn không hoàn hảo như việc hư hỏng hàng hóa thì người chịu trách nhiệm sẽ là người gửi hàng chứ không phải là đơn vị vận chuyển như vận đơn hoàn hỏa. Ngoài ra nếu thanh toán qua ngân hàng thì thường sẽ khó được chấp nhận.

Căn cứ cách chuyên chở

Dựa vào cách chuyển chở hàng hóa rằng

• Vận đơn chở suốt: Là loại vận đơn sử dụng cho hình thức vận chuyển qua nhiều điểm, nhiều chặng với nhiều phương tiện khác nhau. Thay vì mỗi chặng hoặc phương tiện sẽ sử dụng một mã vận đơn thì trường hợp này được gộp lại. Tiếng anh là "Through Bill of Lading".
• Vận đơn đi thẳng (Direct B/L): Ngược lại với vận đơn chở suốt thì đây là vận đơn chỉ cách vận chuyển với 1 loại phương tiện vận chuyển trong 1 hành trình.

Căn cứ vào thời gian cấp vận đơn

• Vận đơn đã xếp hàng (shipped on board B/L).
• Vận đơn nhận hàng để xếp (received for shipment B/L).
• Vận đơn đến chậm (stale B/L).
• Vận đơn theo hợp đồng thuê tàu (charter party B/L).

Đây là cách phân loại theo việc vận đơn được cấp trước, sau thời điểm xếp hàng, nhận hàng, theo thời gian quy định của hợp đồng thuê tàu.

Vận đơn sử dụng trong vận tải đa phương thức

Đây là loại vận đơn được cấp khi sử dụng nhiều loại phương tiện vận chuyển hàng hóa với nhiều chặng khác nhau. Hàng hóa trong vận đơn này được vận chuyển nguyên lô và không xé lẻ ra.

Vận đơn của người giao nhận

Đây là vận đơn con được đơn vị giao nhận phát hành lại cho các chủ hàng lẻ. Trường hợp này thường gặp ở các đại lý thu gom hàng để phát hàng và phát hành loại vận đơn.

Trên đây là toàn bộ những thông tin về vận đơn và các loại vận đơn đang có hiện nay. Hy vọng bạn đã nắm được những kiến thức hữu ích. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào có thể để lại bình luận ở bên dưới.